Sobre a arte románica

Hoxe apetéceme falar sobre a arte románica metres admiro por enésima vez a igrexa de Santa María que teño en fronte. Parto da base de que toda obra artística manifesta un siginificado oculto mais ou menos manifesto; nas artes plásticas, efectivamente, non se pode expresar directamente unha idea, un sentimento ou un estado de ánimo, por iso o significado psíquico só se pode percibir por medio de significantes corporais debido a isa carencia do xeito normal da comunicación que é o signo lingüístico.

Na arte románica emprégase a "abstración realista" para a consecución do obxectivo simbólico: normalmente as figuras humáns de Cristo, a Virxe ou os apóstolos nas que o predominio do feito simbólico estase a manifestar a través das liñas esaxeradas, deformadas. Pero tamén se emprega a "abstración non figurativa" que consiste en facer resaltar unhas partes en detrimento doutras (por exemplo o sol reducido a línea dentada).

A arte románica, como "catecismo alfabetizador e moralizador" do pobo medieval, convírtese no medio de inscribir na pedra o que non se pode escribir doutro xeito polo descoñecemento xeral e o analfabetismo. Así esta arte, chea de cristos, virxes, anxos, profetas..., destíñabase a todos. Sendo o soporte a pedra, a gramática e a ortografía teñen necesariamente que cambiar: o signo lingüístico sustitúese  polo símbolo pétreo (realista ou non figurativo) que estará ao alcance de todos os individuos.

O sentido destas reflesións é intentar desvelar os diferentes significados que se esconden tras as simboloxías románicas, cuio carácter fundamental leva á esencia cosmolóxica: en toda manifestación desta arte inténtase traducir unha realidade que rebasa ou traspasa os límites da realidade humana, unha realidade trascendente. 

Si no románico o artista debe buscar unha forma perfecta que responda aos arquetipos sagrados, os seus símbolos expresan un contido obxectivo de leises que expresan significados universais. Por tanto o carácter esencial da arte sacra debe ser o seu "ser simbólico": traduce a correspondencia que hai entre os diversos ordes da realidade; expresa o ámbito visible por medio do invisible e pretende conducir ao home a ese outro mundo.

A intención desta reflexión é o achegamento cara a un mellor coñecemento dunha realidade social de comunicación que hoxe está prácticamente esquecida. 

Un exemplo:

Escaques ou axedrezado e follas de acanto na moldura externa da arquivolta externa de Santa María de Cambre. 

A liña xaquelada simboliza a luz solar na arte románica. Normalmente os adornos xeométricos simbolizan a LUZ DIVIÑA, de xeito que este motivo xaquelado en tresbolillo ven a simbolizar a luz do sol que cos seus raios o ilumina todo. A imposta de follas de acanto é un motivo floral que leva a un significado simbólico de caducidade, de caducidade de toda beleza terrenal, que pola contra só pode durar na Xerusalén celeste (mundo sensible-mundo das ideas; devir-eternidade...) Afondando neste simbolismo, as frores son tamén o símbolo do "apetito carnal" e de todo o ámbito do erotismo.